Электр жарақаты өндірістік, тұрмыстық немесе табиғи электр тогының әсерінен пайда болатын тіндер мен мүшелердің тұтастығына, функцияларына зақым келтіруді білдіреді. Электр жарақаттарының әртүрлі түрлері денеге әртүрлі әсер етеді, соның нәтижесінде күйіп қалу, қанның физикалық және химиялық құрамының бұзылуы, тіндердің жыртылуы, сынықтар, дислокациялар және ішкі биоэлектрлік процестердің бұзылуы мүмкін. Мұндай жарақаттар көбінесе өлімге әкеледі. Электр жарақатының себептері: Үйде, жұмыста көзбен әрекеттескенде немесе найзағай соққанда электр тогы әсерінен жарақат алуыңыз мүмкін. Тікелей найзағай соғуы – адам сақтандырыла алмайтын табиғи, форс-мажорлық фактор.Электр тогының соғу белгілері: ток соғу сәтінде адам бірден сілкініс, тырысу, бұлшық ет, күйдірілген соққыны сезінеді. Ток әрекетін тоқтатқаннан кейін орталық жүйке жүйесінен негізгі белгілер байқалады. Электр тоғымен зақымдану кезінде ми шайқалуының, қоршаған ортаға немқұрайлылық, жүрек айну, бас ауруы және айналуы байқалады.
Электр жарақаты кезіндегі алғашқы көмек: жарақат алған адамға көмектесу үшін алдымен өзіңізді қорғау керек. Кернеу көзін ажырату керек, сымды жәбірленушінің қолынан тартып алу керек. Егер бұл мүмкін болмаса, онда зардап шегушіні қуат көзінен оқшаулау қажет. Ол үшін тақтай, ағаш таяқша, оқшауланған құралдар, резеңке қолғаптар, оқшаулағыш тіректер, резеңкеленген аяқ киім сияқты қорғаныс құралдарын пайдалану керек. Жақын жерде мұндай қауіпсіздік құралдары болмаса, сіз жәбірленушіге кішкентай «үйрек қадамдарымен» қозғалу арқылы өзіңізді қорғай аласыз. Аяқтар жерден кетпеуі керек. Бір аяқтың саусағы әрқашан екінші аяқтың өкшесіне сәйкес болуы керек.Зардап шеккен адамды жарақат алған жерден 10-15 метр қашықтыққа сүйреп апару керек. Сонымен бірге оны дененің жалаңаш жерлеріне тигізбей, киімнің шетінен ұстау керек. Электр жарақаты кезіндегі алғашқы көмек жәбірленуші қауіпсіз жерде болғанда басталуы керек. Тыныс алуы мен импульсі тексеріледі. Егер олар пальпацияланбаса, жасанды тыныс алуды және кеудеге қысуды бастаған жөн. Егер адам есін жоғалтпаса, оған кез келген тыныштандыратын дәрі беру керек, жедел жәрдемнің келуін күтіп, мүмкіндігінше көбірек ішу керек.Теріде күйік анық көрінсе, оларды таза бинтпен немесе шүберекпен таңу керек. Егер сынық бар деп күдіктенсе, аяқ-қолды байлау керек.
Д.ЖҰМАҒҰЛОВ,
ҚР ТЖМ Апаттар медицинасы орталығы ММ-нің
Шымкент қаласы бойынша филиалының фельшері
