Шымкенттегі Еңбек мобильділігі орталығы тарапынан жұмыспен қамту шараларына пробация есебінде тұрған 41 жас тартылған. Ал бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған 17 жас жұмыспен қамтылған. Сонымен қатар, мүгедектігі бар 372 жас екі қолға бір күрек тапқан. Бұл туралы Narkesken.kz сайтының тілішісі Шымкент қаласының жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқарамасының баспасөз қызметіне сілтеме жасап хабарлайды.
NEET санатына жататын жастар дегеніміз — оқу орнында да, жұмыста да емес, белсенді емес жастар. Бұл санатқа бірнеше факторлар әсер етуі мүмкін және олардың жағдайлары бір-бірінен өзгеше болуы мүмкін. Толық ақпаратты мынадай бөліктерге бөлуге болады:
- NEET санатына кімдер жатады?
NEET ағылшын тілінен алынған қысқарту (Not in Employment, Education, or Training). Бұл санатқа 15-24 жас аралығындағы, оқу орнында оқымайтын, жұмыста жұмыс істемейтін және кәсіби даярлық бағдарламаларына қатыспайтын адамдар жатады. Кейбір елдерде жас шамасы басқаша анықталуы мүмкін.
- NEET санатына жататындардың сипаттамасы:
NEET санатына жататын жастардың сипаттамалары әр елде, тіпті әр аймақта әртүрлі болуы мүмкін, бірақ кейбір жалпы сипаттамаларды атап өтуге болады:
- Әлеуметтік-экономикалық жағдай: Көбінесе төмен әлеуметтік-экономикалық топтардан шыққан адамдар бұл санатқа жатады. Олардың отбасыларында жұмыссыздық, кедейшілік және тұрғын үй мәселелері жиі кездеседі.
- Білім деңгейі: NEET жастарының білім деңгейі әртүрлі болуы мүмкін. Кейбіреулері мектептен түсіп қалған, ал кейбіреулері жоғары білім алған, бірақ жұмыс таба алмаған. Оқуға деген қызығушылығы төмен болуы мүмкін.
- Психологиялық факторлар: Депрессия, мазасыздық, өзіне сенбеушілік, мотивацияның жоқтығы сияқты психологиялық проблемалар оларды жұмысқа немесе оқуға тұрақты түрде тартуға кедергі келтіруі мүмкін.
- Денсаулық жағдайы: Созылмалы аурулар немесе мүгедектік олардың жұмысқа орналасуына кедергі болуы мүмкін.
- Отбасылық жағдай: Отбасылық қиындықтар, зорлық-зомбылық, ата-ананың қолдауының жетіспеушілігі NEET жастарына теріс әсер етуі мүмкін.
- NEET санатының әлеуметтік салдары:
NEET санатындағы жастардың қоғам үшін теріс салдары көп:
- Экономикалық салдары: Жұмыссыздықтың артуы, салық түсімдерінің азаюы, әлеуметтік қорларға жүктеменің артуы.
- Әлеуметтік салдары: Қылмыстың, нашақорлықтың, алкоголизмнің артуы, әлеуметтік оқшаулану, өмірге деген қызығушылықтың жоғалуы.
- Денсаулық салдары: Психологиялық және физикалық денсаулықтың нашарлауы.
- NEET санатымен күресудің жолдары:
NEET санатындағы жастардың проблемасын шешу үшін кешенді тәсіл қажет:
- Білім беруді жақсарту: Мектеп оқушыларына кәсіптік бағдар беруді күшейту, оқу бағдарламаларын жаңарту, оқыту сапасын арттыру.
- Жұмыспен қамтуды арттыру: Жастар үшін жұмыс орындарын жасау, кәсіптік даярлық бағдарламаларын кеңейту, кәсіпкерлікті дамытуды қолдау.
- Әлеуметтік қолдауды күшейту: Психологиялық көмек көрсету, әлеуметтік қызметтерді жетілдіру, отбасылық кеңес беру.
- Ерте диагностика және алдын алу шаралары: Жастардың проблемаларын ерте анықтау және оларға уақтылы көмек көрсету.
NEET санаты – бұл күрделі әлеуметтік проблема, оны шешу үшін мемлекеттік органдардың, білім беру мекемелерінің, жұмыс берушілердің және қоғамдық ұйымдардың біріккен күш-жігері қажет.